Waar blijft die bominslag nou? Als twee soldaten, die vanuit een ongehavende loopgraaf verbaasd het slagveld inspecteerden, stelden de twee journalisten van CNBC de vraag aan de Chief Economist van het Internationale Monetaire Fonds, Maurice Obstfeld. Een maand na Brexit, waar zijn de slachtoffers? De helmpjes ontbraken, de verwarring over het uitblijven van de voorspelde ellende zeker niet. De Amerikaanse economie ronkt lekker door, de internationale aandelenbeurzen staan hoger dan voor het referendum, waarbij de S&P500 zelfs op het hoogste niveau ooit is beland: hoe kan dat nou?
Terechte vraag, lijkt het. Vóór de uitslag van het referendum was de overgrote meerderheid van mening dat een nee tegen de EU (behoorlijk) negatieve gevolgen zou hebben. Op de dag van de uitslag konden we onze premier Rutte zelfs horen claimen dat het Verenigd Koninkrijk ‘politiek, monetair, constitutioneel en economisch ingestort’ was, waarmee de lat van de te verwachten ellende wel héél hoog werd gelegd. Niet vreemd dat er nu de nodige verbazing is over het uitblijven van de voorspelde crisis. Bangmakerij, dan toch?
Geen bangmakerij
Ja en nee. Ja, de uitslag op de financiële markten is veel minder uitgesproken dan gevreesd. Geen grote paniek, geen liquiditeitsproblemen, geen grote financiële instellingen die in problemen zijn geraakt. De angst voor een zogenoemd Lehman moment is onterecht gebleken. Verrassend? Niet echt. Het faillissement van Lehman was een onverwachte gebeurtenis, waar ook centrale banken zich in de eerste instantie geen raad mee wisten. Het referendum stond daarentegen al maanden van te voren keurig in de agenda, om nog maar te zwijgen van het feit dat we inmiddels wel wat ervaring hebben opgedaan met financiële crisissen. Hoewel dat op voorhand geen garanties biedt, betekent het dat de risico’s veel kleiner waren dan sommige het deden voorkomen.
Maar tegelijkertijd ook heel duidelijk nee, geen bangmakerij. Anders dan een luchtaanval op een slagveld, is Brexit geen bom die op enig moment ontploft en dan een grote schade aanricht. De schade komt wel degelijk, maar uitgesmeerd over maanden, zo niet jaren. De eerste harde macro-economische data over de maand juli kunnen we pas eind augustus verwachten, de onderhandelingen over de uittreding beginnen pas op zijn vroegst in 2017 en zullen dus pas in 2019 worden geïmplementeerd. Wie denkt dat de Britse en Europese economie, of de Europese cohesie geen tik gaat krijgen van dit hele proces, heeft het goed mis. Die pijn, die komt nog wel. Dat aandelenmarkten daar tijdelijk niet in geïnteresseerd lijken te zijn, geloof ik daarbij wel. Om het antwoord van Obstfeld aan te halen: “One is always surprised by what stock markets do”. Aandelenmarkten juichen dat de bom niet is gebarsten: eens afwachten wat ze doen als de taaie stroperigheid zich aandient.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 25 juli 2016)
Filed under: column, Financieele Dagblad
