Mensen, we sparen teveel. Meer dan een kwart van alle obligaties die wereldwijd uitstaat, geeft momenteel een negatieve rentevergoeding. Litouwen, Japan en Italië: u betaalt er voor het recht om staatsobligaties te mogen kopen. Hoe zwak de economie er ook bij ligt, of hoe gammel de bankensector ook mag zijn, er zijn simpelweg te weinig obligaties om de rente boven het nulpunt te houden. De Amerikaanse 10-jarige staatsobligatie mag een uitzondering zijn, maar dat de rentevergoeding (1,5%) minder is dan de onderliggende inflatie (2,2%), zegt genoeg: in reële termen teer je al vanaf dag één in op je besparing. Daarmee is het hele spaaroverschot een zichzelf versterkend probleem wordt. Want hoewel we te veel sparen, zouden we in feite nog veel meer moeten sparen. Volgens cijfers van Citigroup bedraagt het totale pensioentekort van de 20 grootste OECD landen alleen al 78 biljoen dollar. Negatieve rentes maken versterken dat probleem alleen maar: we moeten nóg meer sparen tegenvallende rendementen op te vangen.
Dus: door hoge besparingen is de vraag naar obligaties groter dan het aanbod. Maar het wordt erger. Er zijn namelijk lieden die denken dat een lagere (kapitaalmarkt)rente de economie stimuleert. De aanhang voor dit standpunt is de afgelopen jaren weliswaar tot een selecte minderheid teruggelopen, maar helaas voor ons, heeft de harde kern van de gelovigen zich bij centrale banken verschanst. In plaats van het probleem op te lossen, verergeren ze het. Meer vraag naar obligaties dan aanbod? Geen zorg: wij verhogen de vraag! Iets wat schaars is, nog schaarser maken: je verzint het niet.
Hoe moeilijk is het nou?
Hoe moeilijk is het nou? Als de vraag naar veilige beleggingen nu (en in de toekomst) groter is dan het aanbod, verhoog dan dat aanbod, niet de vraag. En hiermee bedoel ik niet dat overheden obligaties moeten gaan uitgeven om zo totaal onrendabele projecten te financieren. Hoewel dat op korte termijn wellicht tot de uitgifte van nieuwe obligaties leidt, zijn de lange termijn gevolgen voornamelijk negatief.
Het spaaroverschot is een verstikkende deken die over de wereldeconomie en financiële markten ligt en tot perverse prikkels leidt. In plaats van obligaties in te kopen, zouden de centrale banken van de wereld juist de rol van een veilige haven op zich moeten nemen. De rol van – jawel- een bank. Iedereen die geld spaart, kan dat bij de centrale bank stallen, al dan niet tegen een kleine rentevergoeding. Eén voorwaarde: de centrale banken mogen niets met dat geld doen, behalve weer uitkeren op het moment dat klanten daar om vragen. Uit de markt weghalen: afromen die hap! Centrale banken als spons voor de besparingen: ik zie het Klaas Knot wel verdedigen. Alleen nog een nettere metafoor verzinnen en klaar zijn we.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 18 juli 2016)
Filed under: column, Financieele Dagblad
