Mijn favoriete pubquizvraag van het moment: wat denkt u dat het gemiddelde overheidstekort van de Verenigde Staten in de periode tussen 2018 en2022 bedroeg? Geen idee? Dan wil ik u best wel helpen door te stellen het gemiddelde tekort sinds 1968 op 2,95% lag, slechts een haar verwijderd van de EU-norm van 3%. Bedenk hierbij echter wel dat in die tijdsperiode toenmalig president Donald Trump de belasting verlaagde (2018) en we een coronacrisis (2020-2022) voor de kiezen kregen die met de nodige stimuleringsmaatregelen gepaard ging. Enig idee? Het juiste antwoord is dat het gemiddelde tekort op 8,1% ligt. Overigens zijn er meerdere bronnen die allemaal met andere getallen op de proppen komen (ik kijk hier naar data van Bloomberg), dus laten we het op 8% houden.
Op een schaal van goed tot slecht komt dit qua begrotingsdiscipline niet verder dan waardeloos. Buiten oorlogstijd om hebben de VS nog nooit zo’n lange periode van grote tekorten gekend. En mocht u nu denken dat dit allemaal terug te voeren is op de pandemie, dan heb ik een tweede vraag voor u: wat denkt u dat het gemiddelde tekort in de eurozone over deze periode is geweest? 3,4%. Zelfde pandemie, maar hier geen draconische verslechtering van het tekort. Het hoeft dus niet.
Daalder hier
Een paar opmerkingen hierbij. De eerste is dat het een iets ander licht werpt op de vermeende ‘superieure’ perfomance van de Amerikaanse economie van de afgelopen jaren. Ik ben heel benieuwd hoeveel beter de VS het hadden gedaan zonder de coronacheques, de Inflation Reduction Act, de miljarden die ten grondslag liggen aan die torenhoge tekorten. Let wel, ik misgun de Amerikanen hun 4,9% groei in het derde kwartaal niet, maar een beetje relativering van het Amerikaanse groeiwonder lijkt me wel op zijn plaats.
Punt twee, hoe houdbaar is dit? In het geval van het Verenigd Koninkrijk kennen we sinds vorig jaar het antwoord – de 44 dagen van oud-premier Liz Truss – maar voor de Amerikaanse economie gelden toch andere regels. Daar loert ook meteen het gevaar, want als het niet de tucht van de markt is die een wijziging van het beleid afdwingt, waar moet die draai dan vandaan komen? Weliswaar maken de Republikeinen momenteel veel lawaai over het willen terugdringen van het tekort, ik moet nog maar eens zien welk beleid Trump gaat voeren mocht hij volgend jaar terugkeren naar het Witte Huis. Wint de huidige president, Joe Biden, dan vermoed ik ook weinig verbetering. Het is niet voor niets dat het IMF momenteel met een tekort van gemiddeld 7,1% rekent voor de periode 2024-2027.
Vrees ik dat het toch de markt zal zijn die de draai gaat afdwingen. Wanneer, niemand die het weet, maar dat het voor de nodige verdere onrust in de wereldwijde obligatiemarkten gaat leiden, lijkt me zeker niet uitgesloten.
(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 15 november 2023)