Wilt u het artikel delen met iemand zonder account? Schenk het artikel en ontvangers kunnen het artikel direct lezen. U vindt deze mogelijkheid onderaan het artikel en in het deelmenu. We vragen u enkel voor persoonlijk gebruik onze content te kopiëren, om geen inbreuk te maken op onze Algemene Voorwaarden. Vraag eventueel naar onze bedrijfslicenties via klanten@fdmediagroep.nl
Als de groei (g) van een economie structureel onder het niveau van de kapitaalmarktrente (i) komt te liggen, zou dat weleens tot een schuldexplosie kunnen leiden, claimde The Economist onlangs in een artikel. In een dergelijk i>g-scenario blijven loongroei, winsten en belastinginkomsten gemiddeld genomen achter bij de jaarlijkse rentebetalingen. Daardoor ontstaat een financieringsgat dat alleen gedicht kan worden door meer schuld aan te gaan. Dat klinkt onheilspellend, maar klopt het ook?
Vorige week gaf ik al aan dat de soep veelal niet zo heet gegeten wordt en dat het woord ‘explosie’ toch wat misleidend is. Van een knal zal zeker geen sprake zijn, al helemaal niet omdat veel van de schuld is afgesloten tegen rentes die nog lang onder de nominale groei van de economie liggen. Maar wat als zich een periode aandient waarin de groei langdurig achterblijft bij de rente, gaat het dan op een gegeven moment mis?
Moet het wel mis gaan?
Om antwoord te geven op die vraag, kunnen we kijken naar het verleden, want vanaf 1980 tot en met 1997 lag de nominale groei van de Amerikaanse economie consequent onder het niveau van de kapitaalmarktrente. De schuld van de Amerikaanse economie liep volgens de cijfers van het Bureau of Industry and Security in die periode op van 134% van het bbp in 1980 naar 187%. Een stevige schuldgroei (+53 procentpunt), dat wel, maar is dit een goed voorbeeld van i>g in de praktijk? Het zal wellicht een rol hebben gespeeld, maar als we naar de sectorale onderverdeling van de schuldgroei kijken, valt al snel iets anders op.
De schuld van het bedrijfsleven als percentage van het bbp groeide in deze periode met slechts 10%, die van huishoudens met 34%, terwijl de overheidsschuld zo goed als verdubbelde (+95%). Het was deze verdubbeling die het grootste deel (58%) van de totale schuldtoename in de Amerikaanse economie voor zijn rekening nam. Niet de hoge kapitaalmarktrente was de drijvende kracht hierachter, maar het strategische stimuleringsbeleid dat president Ronald Reagan tijdens zijn ambtstermijn (1981-1989) voerde en dat bekend kwam te staan als reaganomics. Je zou daarom zelfs kunnen beweren dat reaganomics de oorzaak van de hogere kapitaalmarktrente was wat tot de langdurige periode van i>g leidde.
De boodschap is dat beleid vele malen belangrijker is voor het toekomstige verloop van schuld dan het verschil tussen groei en kapitaalmarktrente. De hogere kapitaalmarktrente is daarbij eerder een opsteker dan een potentiële oorzaak van een schuldexplosie. Het is juist de gratisgeldperiode die tot een schuldprikkel heeft geleid. Toen de kapitaalmarktrente twee jaar geleden negatief was, was er geen enkele rem om schuld uit te geven. Dat we nu zien dat geld lenen niet kosteloos is, zal er hopelijk toe leiden dat er weer eens beter over schuldmanagement wordt nagedacht.
(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 02 augustus 2023)