Je moet het dak repareren als de zon schijnt. Deze zin wordt door economen doorgaans gebruikt om aan te geven dat je de goede economische tijden moet gebruiken om het overheidstekort terug te brengen en zo de schuldpositie onder controle te krijgen. Doe je dat niet, dan duurt het doorgaans niet lang voordat de volgende recessie pijnlijk duidelijk maakt hoe lek de overheidsfinanciën zijn en dat er gerepareerd moet worden terwijl het regent. In Europa zijn Nederland en Duitsland volgens deze logica de braafste jongetjes van de klas (lichte overshotten op de begroting), Italië vormt de middenmoot (1,5% tekort in 2018), terwijl iedereen weet dat in Spanje (2,5%) en Frankrijk (3,0%) altijd de zon schijnt, dus dat het helemaal geen enkel probleem is dat er wat gaten in het dak zitten. Het geeft maar weer even aan dat lang niet alle overheden het advies van de economen al te serieus nemen.
En dan is daar Trump. Trump denkt in muren, niet in daken. De zon schijnt prachtig, de economie draait als een geoliede machine, maar dat staat de Grootste Belastingverlaging Aller Tijden uiteraard niet in de weg. Dat overheidsfinanciën daarbij het kind van de rekening is, deert hem niets. Volgens de consensus loopt het tekort volgend jaar op naar 4,5% tot 5% van het BBP, percentages die we ook onder Reagan (1983) en Clinton (1992) wel gezien hebben, om van de Grote Recessie (10% in 2009) nog maar te zwijgen. Niets nieuws onder de zon zou je zeggen, ware het niet dat die tekorten bereikt werden in jaren van hoge en oplopende werkloosheid: 9,6%, 7,5% en 9,6% respectievelijk. Het regende niet in die tijd, het hoosde. Hoe anders is de situatie nu met een werkloosheid die zo’n beetje op het punt staat om tot onder de 4% te dalen.
Niet zo’n heel goed plan
Economen zullen zeggen dat een stimuleringsimpuls toevoegen aan een economie die al redelijk aan zijn max zit niet zo heel erg slim is. Die extra vraag naar producten moet toch ergens vandaan komen. Als de rek om dat in het binnenland te produceren door een krappe arbeidsmarkt beperkt is, dan ligt het risico van een loon-prijsspiraal op de loer. Het alternatief is dat die producten in het buitenland worden geproduceerd, maar dat gaat dan leiden tot een oplopend tekort van de handelsbalans. De term ‘twin-deficit’ zie je de laatste tijd dus ook met enige regelmaat opduiken onder economen: hogere overheidstekorten gaan hand in hand met grotere handelsbalanstekorten.
In China is men momenteel druk doende het dak te repareren: schuld wordt teruggebracht, wat tot een lagere groei van de binnenlandse vraag leidt. De extra vraag naar Chinese producten wordt daar dan ook met gejuich ontvangen. En wij maar denken dat Make America Great Again ten koste zou gaan van de rest van de wereld.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 5 maart 2018)