Dus daar stond ik dan. Tweeëntwintig jaar, student aan de Universiteit van Amsterdam, nu trotse stagiair bij De Nederlandsche Bank (DNB). In mijn nette jasje, die nog net niet vloekte met mijn iets te korte broek, geen stropdas. Ik had er een eerste, onwennige week bij de afdeling Internationale Zaken opzitten en was nog niet helemaal bekomen van de schrik van het bestaan van een koffiejuffrouw, een typekamer met dames die teksten uittypten en de afwezigheid van een computer voor stagiairs. De nieuwjaarstoespraak van Wim Duisenberg was het enige dat tussen mij en een welverdiend weekend stond. Het moge duidelijk zijn dat ik hoopte dat hij het kort zou houden.
Hij stelde me gelukkig niet teleur. Hij wenste iedereen een gelukkig nieuwjaar, deed vervolgens wat huishoudelijk mededelingen en kwam toen met een korte terugblik op 1989. Hier beperkte hij zich tot de mededeling dat 1989 een goed jaar was geweest waarin een winstgevendheid van 1 miljoen gulden per werknemer was gerealiseerd, waarmee DNB ‘ook dit jaar weer het meest winstgevende bedrijf van Nederland is geweest’. Hij zei het overigens met een knipoog.
Ik wil even afzien van het exacte getal – het is inmiddels vijfentwintig jaar geleden – maar de strekking is mij in elk geval goed bijgebleven: dat DNB gemeten naar werknemer het meest winstgevende bedrijf van Nederland was. Hoewel dat indrukwekkend klinkt, is dat in de praktijk verre van dat. Centrale banken behalen winst met het beheren van het vermogen van de staat en krijgen daar als extraatje de winst op het uitgeven van nieuw geld nog eens bovenop. Een combinatie waarmee het doorgaans gemakkelijk geld verdienen is.
Nee, dan de Zwitserse centrale bank…
Hoe gemakkelijk wordt duidelijk als je kijkt naar de centrale banken die hun balans de afgelopen jaren hebben zien oplopen. Vorige week maakte de Fed bekend het schone bedrag van $ 99 miljard aan winst aan de schatkist te zullen afdragen, waarmee het met gemak de meest winstgevende instelling ter wereld is. Als we met 16 duizend werknemers rekenen, komt de winst per werknemer rond $ 6 miljoen uit. Dat is echter wisselgeld in vergelijking tot de winst die de centrale bank van Zwitserland over 2014 rapporteerde. Met 38 miljard Zwitserse franc (CHF) en uitgaande van 850 medewerkers komt de winst per medewerker rond 45 miljoen CHF (ongeveer $ 45 miljoen) uit! Uit de losse pols gerekend, is dat gelijk aan ongeveer 20% van de totale Zwitserse overheidsuitgaven voor een heel jaar…
Het klinkt als gratis geld, maar zonder risico is het niet. Om winst te maken, moet het vermogen immers belegd worden en beleggen is nooit zonder risico’s, zelfs niet als je in staatsobligaties belegt. Zolang centrale banken slechts een klein onderdeel van de economie vormen, is dat geen halszaak, maar als het Zwitserse proporties bereikt, begin ik me toch wel zorgen te maken…
een dag na publicatie van deze column liet de Zwitserse centrale bank de koppeling met de euro los. Het is even wachten op hoeveel verlies dat heeft opgeleverd.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 14 december 2015)
Filed under: column, Financieele Dagblad
