Vorige week woensdag zette de Amerikaanse centrale bank een punt achter het obligatie-aankoopprogramma beter bekend als QE. Het kwam niet als een verrassing: de meeste markten reageerden nauwelijks, alleen de euro ging halfstok. De dag erna volgde een lawine aan beschouwingen over het nut en de toegevoegde waarde van QE. Als het rouwadvertenties waren geweest, had je kunnen vaststellen dat het de meeste schrijvers moeite kostte iets positiefs over de overledene te schrijven.
Lang duurde het rouwproces overigens niet, want op vrijdag verbaasde de Bank of Japan (BoJ) vriend en vijand door een uitbreiding van het bestaande Japanse QE programma aan te kondigen. QE is dood: lang leve QE! Zo beperkt als de markten op woensdag reageerden, zo positief werd de nieuwe QE op vrijdag ontvangen. En terecht, want als we het over kwantitatieve verruiming hebben, staat Japan op eenzame hoogte. Als percentage van de totale economie, bedraagt de balans van de BoJ momenteel al 57%, ruim het dubbele in vergelijking met bijvoorbeeld de VS. Met de nieuwe plannen zal dat percentage vanaf 2015 elk jaar met ongeveer 15% van het BBP toenemen, waarmee de projectie is dat in 2017 de balans van de BoJ even groot zal zijn als de totale omvang van de economie. Het leeuwendeel gaat hierbij naar de aankoop van staatsobligaties, maar ook de aankoop van aandelen (in de vorm van ETFs) zal het komende jaar worden uitgebreid. Die stap naar aandelen en vastgoed heeft bijvoorbeeld de Fed nooit durven zetten.
Hoe indrukwekkend dit allemaal ook mag klinken, ik vraag me af wat de BoJ hier nu eigenlijk mee hoopt te bereiken. Volgens de officiële lezing van de gouverneur van de BoJ, Kuroda, is dit beleid bedoeld om te voorkomen dat de Japanse economie weer zal afglijden naar deflatie. Inflatie, zo gaat de redenering, leidt tot loonstijgingen en dwingen spaarders tot hogere consumptie, waarmee de economie weer zal groeien. Dat dit proces tot op heden niet gewerkt heeft, maakt niet uit: inflatie moet naar 2%. Een doel op zich.
Nou geloof ik zeker niet dat inflatie de oplossing is, maar stel nou eens even dat dat wel zo zou zijn. Waarom wordt er dan zo’n inefficiënte weg bewandeld? Als je al bereid bent de balans van de centrale bank elk jaar met 15% van het BBP op te blazen, als je voor biljoenen aan obligaties van boterzachte kredietwaardigheid koopt, als je zelfs al zo ver bent gekomen om aandelen aan te schaffen, kortom, als je alle conventies die een centrale bank kan breken al doorbroken hebt, waarom dan niet die laatste stap? Stort ter waarde van slechts 5% van het BBP direct op de bankrekening van de consument en inflatie, én groei, komt vanzelf.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 05 november 2014)
Filed under: column, Financieele Dagblad
