Dat de wereld wellicht anders in elkaar zit dan we eigenlijk denken, is een thema dat waarschijnlijk al zo oud is als de mensheid zelf. Een slordige 2500 jaar geleden schreef Plato al de Allegorie van de Grot, waarin een groep gevangenen op basis van flakkerende schaduwen een beeld moest zien te krijgen van de buitenwereld. Werd een gevangene bevrijd, dan zou hij de werkelijkheid slechts met moeite begrijpen, maar zouden de anderen in de grot hem sowieso nooit geloven. De schaduwen waren de werkelijkheid, de echte wereld een ongeloofwaardige fantasie.
Of wat te denken van de film The Matrix, waarin de wereld die mensen ervaren een gefabriceerde digitale werkelijkheid is. Hoewel u denkt dat u deze column leest, zit u volgens de bedenkers van The Matrix in werkelijkheid in een slijmerige cocon, terwijl uw energie door kunstmatige intelligentie wordt afgetapt. The Truman Show, de werken van sciencefiction-auteur Philip K. Dick: allemaal voorbeelden van werelden die toch net even anders in elkaar zitten dan we zelf eigenlijk denken. Onzinnig en absurd, uiteraard, maar daarom niet minder leuk om over te fantaseren.
De markt is niet wat je denkt….
En als je dan eenmaal aan het fantaseren bent geslagen, liggen met name ook de financiële markten voor de hand. Waar wij denken dat de beweging van de markt het gevolg is van het laatste inflatierapport, de kwartaalcijfers van Nvidia, of wellicht simpelweg de ontwikkeling van vraag en aanbod, is de werkelijkheid heel anders. Financiële markten zijn door een buitenaards ras ontworpen om de intelligentie en fantasie van de mensheid te onderzoeken. De koersuitslagen zelf zijn fictief en irrelevant, het is de uitleg die de mensheid verzint om de uitslagen te verklaren, waar het de buitenaardse wezens om te doen is.
Zoals bij elke intelligentietest waren de eerste jaren van de test relatief simpel. Dit was de tijd dat een hoger groeicijfer altijd tot een positieve uitslag van de beurs leidde, terwijl een oorlog lagere koersen tot gevolg had. Toen bleek dat de mensheid dat allemaal goed kon verklaren, werd het niveau opgeschroefd. Hogere inflatie die toch tot een hogere beurs leidde (‘minder slecht dan verwacht’), oorlogen die helemaal geen koersreactie meer opleverden (‘was al ingeprijsd’). Dat soort werk.
Het niveau is inmiddels verder verhoogd. Wat te denken van de 12%-rally van Tesla naar aanleiding van het besluit het aandeel te splitsen in de verhouding 5:1, de bitcoin op €62.000, of GameStop? Meer schuld is lagere rente, of nee, wat dacht je van een negatieve olieprijs! Hoe bont de uitslagen ook mogen zijn, telkens verzint er wel weer iemand een (halfzachte) verklaring.
Ook deze alternatieve werkelijkheid is onzinnig en absurd. Maar desondanks best aardig om in je achterhoofd te houden als je weer eens iemand iets recht hoort praten wat eigenlijk krom is.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 17 april 2024)