To greed or not to greed, that’s the question. Of gewoon in het Nederlands: in hoeverre is het bedrijfsleven nou wel of niet medeschuldig aan de huidige hoge inflatie?
Wie de discussie over inflatie een beetje volgt, zal het niet ontgaan zijn dat er de laatste tijd steeds meer research gepubliceerd wordt die de neutrale rol van het bedrijfsleven als doorgeefluik van een ‘externe schok’ in twijfel trekt. De externe schok is hierbij de inflatie-impuls, die bijvoorbeeld als gevolg van covidlockdowns werd geïntroduceerd, of de energiecrisis als gevolg van de oorlog in Oekraïne.
Dat deze schokken de bron van de oplopende inflatie in 2021 en 2022 zijn, wordt verder door niemand in twijfel getrokken, maar de vraag is of het bedrijfsleven daar handig gebruik van heeft gemaakt om de prijzen en marges verder te verhogen dan strikt noodzakelijk. Greedflation, of, zoals FD-columnist Anna Dijkman het noemt, graaiflatie.
Zo publiceerden Isabelle Weber en Evan Wasner eerder dit jaar een onderzoek waarin ze tot de conclusie kwamen dat de recente opleving van inflatie niet zozeer een macro-economisch fenomeen is, maar veel meer een reflectie van de marktmacht van specifieke bedrijven.
Goldman Sachs becijferde vervolgens dat meer dan de helft van de Europese bbp-deflator (de inflatievoet gebruikt in de berekening van het bbp) inmiddels terug te voeren is tot de winstquote, een percentage dat ook opdook in een grafiek die ECB-bestuurslid Isabelle Schnabel twee weken geleden gebruikte in een speech.
En dan hebben we uiteraard nog het onderzoek dat de FNV onlangs publiceerde, waaruit bleek dat de winst van 49 beursgenoteerde Nederlandse bedrijven sinds 2019 meer is gestegen dan de omzet of de inflatie. Al met al riekt het allemaal stevig naar inhaligheid.
Duh…
Ja, duh, reageren de meeste beleggers vervolgens. Wat had je dan verwacht? Dat is nou kapitalisme, winstmaximalisatie!
En inderdaad, wie het rapport van Goldman erop naslaat, ziet dat er sinds 2015 geen enkel kwartaal is geweest waarbij winst een negatieve bijdrage heeft geleverd aan de inflatie. Greedflation — of wellicht is winstflatie een betere term? — is een constante factor, geen nieuw element. Het is dat de inflatie in de periode 2015-2020 zo laag was, anders hadden we het er waarschijnlijk al jaren over gehad.
Dat neemt overigens niet weg dat het prijsopdrijvende effect van winst de afgelopen kwartalen zowel relatief als absoluut is opgelopen. Het bedrijfsleven gaat dus verder dan het simpelweg veiligstellen van de winstmarges, het heeft voldoende marktmacht om de marges zelfs nog iets te verhogen. Combineer je dat gegeven met de hoge loonstijgingen die we de afgelopen maanden hebben gezien, dan wordt één ding denk ik wel duidelijk: die inflatie kan de komende tijd nog weleens koppig lang hoog blijven.
(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 03 mei 2023)