Is de hogere inflatie van de afgelopen anderhalf jaar een tijdelijk fenomeen of is er sprake van een structureler proces? Als we nu een determinatietabel zouden moeten opstellen waarmee je kunt vaststellen met wat voor een soort econoom je aan tafel zit, is dit de eerste — zo niet enige — vraag die je momenteel hoeft te stellen.
Kamp Tijdelijk bestaat uit economen die de huidige inflatiegolf toeschrijven aan de uitzonderlijke ontwikkelingen rond covid en dit werd vervolgens versterkt door de oorlog in Oekraïne. De vraag naar goederen nam tijdens de lockdowns in korte tijd snel toe, juist op het moment dat internationale toeleveringsketens onder druk kwamen te staan. Toen we covid eindelijk de baas waren, brak de oorlog in Oekraïne uit, waardoor het aanbod van goedkope energie, voedsel en kunstmest ernstig beperkt werd. Schok op schok. Echter, de wereldeconomie is flexibel, centrale bankiers houden — met enige vertraging — de monetaire rug recht en daarmee zal de ‘eenmalige’ aanpassing van de prijzen vanzelf uit de jaar-op-jaar inflatiecijfers lopen, aldus de economen in dit kamp.
Kamp Structureel ziet het anders. Dat de huidige inflatiegolf te danken is aan covid en de oorlog daar is men het wel over eens, maar volgens deze school van denkers fungeren die tijdelijke verstoringen als een rookgordijn voor een aantal onderliggende structurele trends. Denk aan de vergrijzing die tot een krappere arbeidsmarkt leidt, de energietransitie die allerlei structurele wijzigingen tot gevolg heeft, of de huidige internationale polarisatie en handelsconflicten. Kortom, is die wereldeconomie inderdaad wel zo flexibel als we gewend zijn?
Hoeveel pijn willen centtrale banken toedienen…?
Kan dit tot een structureel hogere inflatie leiden? In mijn ogen zeker. Zelfs met een flexibele economie zie je dat een eenmalige stijging van de inflatie leidt tot een compensatie-eis waardoor je al snel twee jaar met een hogere inflatie opgezadeld zit. Een krappere arbeidsmarkt (vergrijzing) versterkt dit proces, terwijl je niet heel veel fantasie nodig hebt om vast te stellen dat bijvoorbeeld de energietransitie de komende jaren tot de nodige nieuwe schokken kan leiden. Kamp Tijdelijk zal hier tegenin brengen dat de hoogte van de inflatie op langere termijn grotendeels bepaald wordt door het beleid van de centrale banken. Ook dat is correct. Als centrale banken dat willen, kunnen ze via het rentebeleid vraag en aanbod op termijn altijd met elkaar in evenwicht brengen, waarmee de inflatoire impuls vanzelf uitdooft.
Het punt is echter dat veel van de door Kamp Structureel geschetste trends met name de aanbodzijde van de economie raken. Met een renteverhoging krijg je niet meer arbeid of goedkope fossielvrije energie. Integendeel. De echte kern van het inflatiedebat is wat mij betreft dan ook de vraag hoeveel economische pijn centrale banken bereid zijn op te leggen om de inflatie weer naar 2% te krijgen.
(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 12 april 2023)