Het nieuws waarvan je wist dat het zou komen: ChatGPT, en de hele familie van soortgelijke Artifical Intelligence-bots, gaat onze arbeidsmarkt de komende jaren danig verstoren. De ‘scoop’ was in dit geval weggelegd voor Goldman Sachs-analisten, die na speurwerk in banendatabases tot de conclusie kwamen dat ongeveer twee derde van de banen in de Verenigde Staten en Europa zijn blootgesteld aan de opkomst van AI. Van die banen kunnen bots tussen een kwart en de helft van hun werklast overnemen, waarmee volgens de zakenbank wereldwijd in totaal 300 miljoen voltijdbanen in gevaar zijn. Met name functies in de advocatuur en administratieve taken zouden op de tocht komen te staan.
De vrees dat robots onze banen zullen inpikken speelt al jaren. Een studie van Frey en Osborne veroorzaakte tien jaar geleden veel ophef omdat zij concludeerden dat liefst 47% van alle banen ter wereld risico liepen te verdwijnen. Het angstbeeld van grote groepen werklozen is nooit uitgekomen. Het rapport van Goldman Sachs past dus keurig in het rijtje alarmerende rapporten dat de mensheid gaat worden vervangen door computers. Eerst zien, dan geloven.
The hype cycle is nog niet over de piek
Het laat wat mij betreft zien dat de piek in de zogeheten hypecycle rond ChatGPT (en haar zusjes) nog niet bereikt is. Hierbij bekruipt mij sterk het gevoel dat lang niet iedereen weet wat een bot nou eigenlijk doet of kan. ChatGPT is een handig en bruikbaar instrument als het gaat om taal en tekst, maar het is zonder meer gevaarlijk als je het als database denkt te kunnen gebruiken. Het is een tool die op basis van internetteksten geleerd heeft om de waarschijnlijkheid van een volgend woord te bepalen. Neem ik ‘de kat loopt naar de…’ als startpunt, dan zal ChatGPT zien dat dit gecombineerd kan worden met woorden als ‘trap’, ‘kattenbak’ of ‘vensterbank’. Hierdoor krijg je een heel natuurlijke tekst, maar ChatGPT geeft geen enkele garantie over de waarheid van de tekst.
Het is een prima hulpmiddel om te gebruiken voor het maken van een samenvatting van een speech van bijvoorbeeld ECB-president Christine Lagarde en zonder meer een betere vertaaltool dan Google Translate — zeker als je het woord ‘witty’ of ‘grappig’ toevoegt. Vraag echter niet naar de samenstelling van de AEX in maart 2000, want dan blijkt de AEX uit 16 bedrijven te bestaan met een gezamenlijk gewicht van slecht 63%. ChatGPT heeft geen benul, het zoekt gewoon de meest gebruikte woordcombinaties.
En daarmee kom ik op mijn grootste bezwaar tegen de tool: de dominantie van het gemiddelde. Verwacht geen vernieuwing, geen onverwachte wendingen, geen nieuwe inzichten: de bot levert louter de meest voorkomende woordcombinaties op. Daarmee vormt ‘middle of the road’ wat mij betreft de grootste bedreiging van ChatGPT.
(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 29 maart 2023)