Een techno-pessimist, bestaat die eigenlijk wel? Die vraag kwam in mij op toen ik vorige week dinsdag het interview met Coen Teulings in Het Financieele Dagblad las. “Hoogleraar Coen Teulings zegt meteen bij het begin van het gesprek geen groeipessimist te zijn”, zo begon het artikel, om vervolgens vier industrieën te noemen waar ‘nog heel veel technologische vernieuwingen’ te verwachten zijn. Teulings, die na de publicatie van het e-book Secular Stagnation: Facts, causes and cures de Nederlandse ambassadeur van de Secular Stagnation-pessimisten is geworden, valt dus af. Maar zelfs Robert Gordon, die met de publicatie van zijn The Great Stagnation in 2012 de voorzet gaf voor het Grote Stagnatie denken, voelde zich geroepen om zijn vermeende techno-pessimisme te relativeren. “In my numbers there is no forecast of a future technological slowdown” schreef Gordon in zijn bijdrage in de eerder genoemde e-book. De boodschap is duidelijk: hoe somber je ook over de toekomst bent, een techno-pessimist wil je niet zijn.
Dat verontschuldigende dat je aan de kant van de doemdenkers ziet, ontbreekt volledig aan de andere kant van het spectrum. En als je het over de andere kant van het spectrum hebt, dan heb je het zonder enige twijfel over de Singularity University. Het gaat hier om een nieuwe universiteit van NASA, Cisco en Google uit Silicon Valley, maar dat doet tekort aan de werkwijze, nee, levensfilosofie van deze groep mensen. Denk happy-de-peppy in turbodrive en dan kom je enigszins in de buurt. Enigszins, want alles draait om exponentiële groei en dan kan je er nog wel eens naast zitten.
Happy de peppy in turbodrive
Hier overheersen de positieve geluiden en blauwe luchten. Waar wij tot nu toe gewend waren om te denken in termen van schaarste, wordt hier de leer van de overvloed, abundance gepredikt, het liefst in one-liners. Zo zullen we in 2025 100% van onze energiebehoefte door zonne-energie weten op te wekken, in 2027 is dat al 200%. Wie denkt dat hier ingewikkelde modellen aan ten grondslag liggen, komt bedrogen uit: het is simpel de consequentie van veronderstelde exponentiële groei. Het deed mij denken aan het raadsel met een vijver en wat kroos. In een vijver ligt een blaadje kroos dat zich elke dag verdubbelt. Dag twee, twee blaadjes, dag drie vier blaadjes, dag vier acht. Na twintig dagen ligt de vijver vol: wanneer was de vijver half vol? Na negentien dagen.
Realistisch? Nee, niet echt. Zoals het voorbeeld van de vijver al aangeeft, zijn er grenzen aan de groei, zelfs als de wereld je vijver is. Niets kan altijd maar exponentieel blijven groeien. Dat neemt niet weg dat een dagje rondlopen op de Singularity University Summit een aanrader is. Aan de diepgang ontbreekt het soms, maar daar staat voldoende optimisme tegenover om elke herfstdepressie de das om te doen.
(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 26 november 2014)
Filed under: column, Financieele Dagblad
